Nowe zasady Open Access w NCN

Narodowe Centrum Nauki odchodzi od wymogu publikowania wyłącznie w otwartym dostępie, jednocześnie nadal rekomenduje otwarte udostępnianie wyników badań.

Od 26 czerwca 2025 roku w raportach będzie można uwzględniać również artykuły opublikowane w modelu tradycyjnym – tzw. zamkniętym. Nowe zasady obejmą zarówno nowe konkursy, które zostaną ogłoszone we wrześniu (na podstawie zarządzenia dyrektora NCN nr 39/2025), jak i trwające już projekty (na podstawie pisma dyrektora z dnia 26 czerwca 2025 roku). – Jeśli kierownik projektu będącego w realizacji nie mógł do tej pory wykazać publikacji w przygotowywanym raporcie, bo nie spełniała wymogów OA, teraz będzie mógł ją dołączyć do wykazu – wyjaśnia dyrektor.

Kierowniczki oraz kierownicy projektów będą mogli pokrywać koszty publikowania w otwartym dostępie (Article Processing Charge, APC), również w czasopismach hybrydowych, co dotychczas nie było dopuszczalne. Utrzymane zostaje ograniczenie, że koszty APC można pokrywać wyłącznie w ramach 2% kosztów pośrednich, tzw. kosztów Open Access, oraz ewentualnie z innych kosztów pośrednich.

Nową politykę publikowania wyników badań w otwartym dostępie Rada NCN pozytywnie zaopiniowała uchwałą z 5 czerwca 2025.

Zmienione regulacje dotyczą  projektów finansowanych z konkursów krajowych NCN. W konkursach międzynarodowych zasady mogą się różnić. Tam, gdzie partnerzy stosują bardziej restrykcyjne wymagania, będą one nadal obowiązywać. Dotyczy to szczególnie konkursów finansowanych z programów horyzontalnych, w których Komisja Europejska nakłada ścisłe wymagania dotyczące otwartego dostępu. Bardziej restrykcyjne zasady NCN (zarządzenie nr 38/2020) dotyczące publikowania w otwartym dostępie zostaną utrzymane dla projektów finansowanych przez sieci międzynarodowe CHANSE, CHIST-ERA i w ramach programu POLONEZ BIS. W przypadku projektów finansowanych przez sieć Biodiversa+ będą obowiązywać nadal zasady programu Horyzont Europa. Elastycznymi zasadami zostaną objęci z kolei beneficjenci konkursów ForestValue2, Luke, QuantERA III, T-AP.